19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı

Cumhuriyet tarihinin en önemli dönüm noktalarından birisini, Atatürk’ün Samsun’a çıkışı oluşturuyor. Harbiye Nazırı tarafından 29 Nisan 1919 tarihinde Atatürk’e tebliğ ediliyor. Aslında görevlendirmeyi isteyen İngilizler, görevlendirilecek kişinin İstanbul Hükumetinin dolayısıyla İngilizlerin sözünden çıkmayacak birisi olmasını istiyorlar. Bölgeye gönderilecek müfettişin, bölgedeki Rum köylerine yönelik yapıldığı iddia edilen saldırıların durdurulması için tedbir alması bekleniyor.

Atatürk, aslında İngilizlerin bu beklentilerine uygun bir profil çizmiyor. Bu tercihin, padişah tarafından bilerek mi bilmeden mi yapıldığı hâlâ bir tartışma konusu olarak duruyor. Bazı görüşmeler sırasında Atatürk, görevlendirmenin kendisinin İstanbul’dan uzaklaştırılmak üzere yapıldığını ifade ediyor.

Atatürk, Harbiye Nazırından görevi almasının ardından Daire Başkanı olan Kazım Paşa ile görüşüyor. Bu görüşmede Kazım Paşa’ya aldığı görevden bahsederken asıl niyetinin ne olduğunu da anlatıyor.

Atatürk, Bandırma Vapuru ile yola çıkıyor. Düşmanın gemiyi batırma ihtimaline karşı kaptana kıyıya yakın seyretmesini emrediyor. Buradan da anlıyoruz ki Atatürk, İngilizlerin kendisine güvenmediğini biliyor.

Samsun; Mustafa Kemal Atatürk’ün İstanbul’dan eski bir gemi ile yola çıkıp milletin makus talihini değiştirmek üzere 19 Mayıs 1919’da ulaştığı, Kurtuluş Savaşının fitilini ateşlediği yer olarak kabul ediliyor.

19 Mayıs 1919 Tarihinin Anlam ve Önemi

Atatürk 1927 yılında 36,5 saatte okuduğu, kendi kaleminden çıkan ve aslında bir hitabetten çok Kurtuluş Savaşının tarihinin anlatıldığı büyük eserde 19 Mayıs tarihinin anlam ve önemini de anlatıyor. Nutuk, “1919 yılı Mayısının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. Ülkenin genel durumu ve görünüşü şöyledir :” diye başlıyor ve önce memleketin o dönemdeki ağır şartlarından bahsediyor.

İşte bu ağır şartlara, bu yokluğa, bu çaresizliği kabullenişe bir isyanın fitilinin ateşlendiği tarih olduğu için 19 Mayıs büyük önem taşıyor. Atatürk’ün Kurtuluş Savaşının başlangıcı olarak verdiği bu tarihe atfettiği önem çok büyüktür. Nitekim doğum tarihini soranlara da hiç tereddüt etmeden 19 Mayıs diyor. Kurtuluşun temelini oluşturduğu için de yine Samsun’da başlayan bir gün ile yıllardır kutlanıyor.

19 Mayıs tarihi Cumhuriyetin ilanından 3 yıl sonra, 1926 yılında Samsun’da Samsunlular tarafından “Gazi Günü” olarak kutlanmaya başlıyor.

1935 yılına kadar yerel bir gün gibi kutlanan 19 Mayıs, aynı yıl Güneş Kulübü’nün teklifiyle Atatürk Günü olarak kutlanmaya başlıyor. O dönemde Samsun’da yapılan kutlamalar, Ankara’da yapılan kutlamaların yine önünde yer alıyor.

İsme spor eklenmesi, o dönemin tek partisi CHP’ye bağlı bir yapı olan Türk Spor Kurumu’nun 1936 yılındaki kongresinde aldığı karar ile 19 Mayıs’ın Gençlik ve Spor Bayramı olarak kabul edilmesini partiye teklif ediyor. CHP, teklife uygun yaklaşıyor.

Atatürk’ün vefatından 6 ay öncesine kadar mecliste isim tartışmaları yapılıyor. Spor günü, Jimnastik Şenlikleri, 19 Mayıs Şenlikleri gibi birçok isim gündeme geliyor. Nihayet 20 Haziran 1938 tarihli Kanun ile Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanmaya başlanan bu tarih, mayıs ayının üçüncü cumasında yapılan jimnastik şenlikleriyle de birleştirerek sporla bütünleştiriyor.

19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı isminin başına, 19 Mart 1981 tarihli ve 2449 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile “ Atatürk’ü anma ” ibaresi ekleniyor.

Sevgi, Saygı ve Özlemle.